Mukabele ne demek, nasıl yapılır? Sorusuna cevap vermekle birlikte mukabele geleneğinin İslam dinindeki yerine de detaylıca yer verdik. Genel ifadeyle Mukabele karşılıklı bir iş yapmak olarak tanımlanan bir kelime olsa da İslam terimler sözlüğünde benzer ancak daha kapsayıcı bir anlam ifade ettiğini söyleyebiliriz.
Mukabele Ne Demek?
“Karşılıklı iş yapmak” şeklinde tanımlanmakla birlikte İslam terimi olarak tanımlandığında ise “Kur’an’ın karşılı olarak okunması” anlamına gelir diyerek, Mukabele ne demek? Sorusuna kısaca cevap verilebilir.
Bu gelenek ilk olarak peygamberimiz Hz. Muhammed ile ona vahiy getiren melek olarak bilinen Cebrail arasında gerçekleşmiştir. Kaynaklara göre Ramazan aylarında Cebrail (as.) ile Hz. Muhammed sav. Arasında karşılıklı Kur’an okumaları gerçekleşmiştir. Bu gelenek iki kişinin aynı anda Kur’an okuması şeklinde değil, taraflardan biri Kur’an okurken diğerinin dinlemesi, daha sonra da diğerinin okuyup ilk okuyanın dinlemesi şekilde gerçekleştirilir.
İslam toplumlarında sıklıkla karşılaşılan bir durum olsa da birçok insan bu okuma şeklinin Mukabele olduğunu bilmemektedir. Gelenek Kur’an’ın karşılıklı olarak hatmedilmesi esasına dayalı olsa da hatim şeklinde olması şartı da yoktur. İlk Mukabele de Hz. Cebrail Kur’an okumaya başlamış ve Peygamberimiz onu dinlemiş, devamında ise Peygamberimiz okumuş bu kez de Cebrail dinlemiştir. Böylelikle Ramazan ayında Kur’an-ı Kerim ikisi arasında hatmedilmiştir.
Mukabelenin İslam Dinindeki Önemi Nedir?
Her dinin yapılması zorunlu olan uygulamaları olduğu gibi, yapıldıklarında hoş karşılanan veya karşılanmayan uygulamaları da vardır. İslam dininde sünnetlerin uygulanması da hoş karşılanmakta olup uygulanmaları halinde büyük sevapları vardır. Mukabele geleneği ise hem bir sünnet olması hem de Kur’an okuması nedeniyle ayrı bir sevaptır. Ayrıca İslam dinindeki önemli geleneklerden biridir.
Bu nedenle özellikle Ramazan aylarında Müslümanlar tarafından sıklıkla uygulanmaya dikkat edilen önemli geleneklerden biri olarak öne çıkar. Günümüzde karşılıklı okumanın dışında bu gelenek camilerde imamın veya herhangi birinin düzenli Kur’an okuması, orada bulunan bir veya daha fazla kişinin ise sessiz olarak okunanları takip etmesi şeklinde de uygulanmaktadır. Ancak asıl Mukabele karşılıklı Kur’an okunması şeklindedir.
Diğer yandan tüm bunlarla birlikte Müslümanlar arasında kaynaşma, din temelli sosyalleşme gibi faydalarının olması da Mukabeleyi daha da önemli kılmaktadır.
Mukabele Yapanların Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?
Dini vecibelerin yerine getirilmesinde her şeyden önce Allah rızası esas alınmalıdır. Dolayısıyla sesi güzel olan birinin bu geleneği yerine getirirken kibirden uzak durması ve sadece Allah rızasını gözetmesi ilk amaç olmalıdır.
Okuyucunun dinleyici herkesin duyup anlayabileceği ses tonuyla Kur’an okuması da önemlidir. Bu ortama ayrı bir huzur ve zevk verecek, geleneğin en iyi şekilde aktarılmasına da yardımcı olacaktır. İbadetin esasına uygun bir ses tonunun seçilmiş olması oldukça önemlidir. Okuma sırasında makamlar dikkate alınmalı ve dinleyiciye ibadetin aslına uygun bir zevk yaşatılması esas alınmalıdır. Sosyal hayatta yapılan her şeyde olduğu gibi İslam’da ibadet temelli işlerde de ruhların zevk alması sağlanmalıdır.
Mukabele takip eden kişilere de mutlak sorumluluklar düşmektedir. Okuyucu gibi dinleyicilerinde abdestli olmaları ibadetin ruhuyla özdeşleşir. Kur’an okumasını bilen dinleyicinin yüzeyselde olsa okunanı takip etmesi hem ruhuna hitap etmesine hem kendini geliştirmesine ve hem de iki tarafın olası hatalarını görmelerine yardımcı olur. Dinleyicilerin sessizlik ve feyz içerisinde Mukabeleyi takip etmeleri de yine dikkat etmeleri gereken önemli şeylerden biridir. Dini vecibelerde huşu içerisinde olmanın verdiği zevkli okuyucu ve dinleyici olarak yakalamak, ibadetin daha nitelikli şekilde yapılmasına imkân verir. Dolayısıyla öncelikli olarak bunlara dikkat edilmesi önemlidir.
