İltica ne demek, şartları nelerdir? Gibi birçok soru, daha çok çeşitli sebeplerle gelişmiş ülkelerde ve ülkemizde yerleşik olarak veya en kötü ihtimalle belirli şartlara bağlı olarak uzun süreli kalmak isteyenler tarafından cevap aranan konuların başında gelmektedir. Kelime anlamı olarak “Sığınma” şeklinde tanımlanan iltica, dil kökü bakımından Arapça bir kelimedir.
İltica Ne Demek?
Mülteci kabul eden ülkelerin kendi yasalarına göre öngördüğü şartlar dahilinde bir başka ülke vatandaşının şartlara uygun olarak yapmış oldukları sığınma talepleridir diyerek, kısaca iltica ne demek? Sorusuna cevap verebiliriz. Örneğin Türkiye’ye olduğu gibi şartların sağlanması halinde her ülkeye bir başka ülke vatandaşı sığınma talebinde bulunabilmektedir. Başvuruda önemli olan talepte bulunulan ülkenin mülteci şartlarını başvuranın sağlıyor ve kabul ediyor olmasıdır.
Sığınmacı kabul eden tüm ülkeler bu kabul için birtakım şartları öne sürerler. Bu şartlar genellikle daha önceden belirlenmiştir ve iltica talep eden buna uygunluğu halinde başvurusunu yapabilmektedir. Genellikle siyasi iltica ABD ve AB ülkelerine sıklıkla yapılmaktadır. Ancak ırksal, dinsel, cinsel veya farklı birçok nedene bağlı olarak da sığınmacı kabul eden birçok ülke bulunuyor. Özellikle soykırım, savaş ve iç savaş durumlarında bu hak daha yaygın kullanılmakta ve ilgili ülkeler tarafından da kabul görmektedir.
En Yaygın Kullanılan iltica Talepleri Nelerdir?
Birçok farklı nedenle iltica talebinde bulunulması söz konusudur. Daha kolay kabul edilmesi nedeniyle bazı iltica talepleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Esasen kişiler bu tür baskılara maruz kalmamış olsalar bile çeşitli yollarla kendilerini böyle göstererek gelişmiş ülkelere yerleşmenin yolunu aramaktadırlar. Ancak belirli bir kısmının ise gerçekten bu baskılara maruz kaldıkları ve sığınmacı başvurusunda bulundukları da bir gerçektir.
Başta ABD ve Avrupa olmak üzere ülkemizin de dahil olduğu gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelere, gelişmemiş ülke vatandaşlarının kullandıkları iltica sebepleri şunlardır;
Savaş, İç Savaş ve Çatışma Nedeniyle İltica
Savaş veya yaşanan iç çatışmalar nedeniyle yapılan sığınma talepleri ilk sıralarda yer almaktadır. Özellikle Amerika’ya yapılan iltica taleplerinde bu sebebin yoğunlukta olduğunu rahatlıkla görebiliriz. Savaşın olduğu ülkelerde kendilerine güvenli bir hayat kurmak isteyen vatandaşlar, gelişmiş ülkelere iltica etme talebinde bulunurlar.
ABD, Avrupa ve Türkiye gibi ülkeler bu tip iltica başvurularını genellikle olumlu değerlendirseler de iltica başvurusu yapan kişilerin kimliğine de önem verirler. Özellikle nitelikli insan kaynağının karşılanması için doktor, mühendis, pilot, araştırmacı gibi önemli kariyer yapmış kişilerin iltica talepleri genellikle olumlu karşılanır.
Siyasi İltica
Özellikle ülkemizden AB ve Avrupa ülkelerine yapılan ilticaların temel nedenlerinden biri budur. Ancak birçok insan bu hakkı tamamen kendi menfaatlerine göre değerlendirdikleri için birçok başvuru geri çevrilmektedir. Başta Türkiye’de varlığını sürdüren terör örgütü mensupları veya bu kapsamda ceza almış kişiler siyasi iltica talebinde bulunmaktadırlar. Diğer yandan daha gelişmiş bir ülkede yaşama hayali de siyasi iltica başvurularının artmasına neden olmaktadır.
Siyasi baskı ve zulüm altında olduğunu iddia eden kişiler bu nedenle sığınmacı talebinde bunulabilirler. Ancak bu talebin kabul edilebilmesi için kişinin görmüş olduğu baskı ve zulmü detaylı şekilde ispat etmesi gerekir. Ardından başvuruları değerlendiren komisyondan olumlu karar çıkması halinde sığınmacı olarak ilgili ülkeye gitme hakkı kazanırlar.
İnanç ve Etnik Kimlik Ayrımcılığı
Ülkesinde inançları veya etnik kimlikleri nedeniyle ayrımcılığa maruz kalan kişilerin bunlara bağlı olarak sığınmacı kabul eden ülkelere iltica etme hakları vardır. Özellikle ülkeyi yöneten hükümetin meydana gelen ırkçılık olaylarını kontrol edemediği ülke vatandaşları bu tip ilticalarda bulunabilmektedir. ABD ve Avrupa ülkeleri bunu insan hakları temelinde değerlendiriyor olsalar da daha çok nitelikli insanların yapmış oldukları başvuruları olumlu değerlendirmektedirler.
Ağır İnsan Hakkı İhlallerine Maruz Kalmak
İnsan hakkı ihlalleri de en yaygın kullanılan iltica nedenleri arasındadır. Temel insan haklarının sağlanamadığı ülke vatandaşlarının yapmış oldukları başvuruların olumlu karşılanma ihtimalleri yüksektir. Esasen bu neden listemizde yer alan tüm sebepleri kapsamaktadır. Cinsiyet ayrımcılığının olması, herhangi bir nedenle gerçekleşen kişisel baskı ve zulümler, ırkçılık, ülke geleneklerine bağlı olarak görülen ayrımcılık ve şiddetler bu kapsamlarda değerlendirilebilir.
Cinsiyet Ayrımcılığı
Erkek ve kadın gibi doğuştan gelen cinsel ayrımın dışında sonradan farklı bir tercih yapanların dışlanma gerekçesiyle yapmış oldukları iltica nedenlerinin başında gelmektedir. Cinsel tercihleri toplumda veya aile içerisinde kabul görmeyen, bunun nedeni olarak da fiziksel veya ruhsal şiddet görenler belirli ülkelere sığınmacı olarak başvuru yapabilirler. Türkiye bu tip başvurulara kapalı bir ülke olurken başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri ve ABD cinsel ayrımcılığa maruz kalan bazı kişileri kabul edebilmektedir.
Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Temelli Şiddet
Cinsel yönelim ve cinsiyet temelli şiddet, Amerika’ya yapılan iltica başvurularında sık rastlanan sebepler arasındadır. Eğer LGBTİ+ bireyler veya kadınlar, ülkelerinde cinsel yönelim veya cinsiyet temelli şiddetin bir sonucu olarak homofobi, transfobi, cinsel saldırı, ev içi şiddet, aile baskısı gibi durumlarla karşılaşıyorlarsa, iltica başvurusunda bulunma hakları vardır.
AB Ülkeleri ve ABD’ye İltica Başvuruları Ne Zaman Sonuçlanır?
İltica başvurularının ne zaman sonuçlanacağına dair somut bir gerekçe yoktur. Sorunsuz başvuru yapmanız ve şartları sağlamanız halinde yapılan başvurular 6 ay ile 12 ay arasında sonuçlanmaktadır. Yapılan başvuruda eksiklikler bulunması durumunda ise sürecin daha uzun olması söz konusudur.
Sığınmacı Başvurusu Yaparken Avukat Tutmak Gerekir mi?
İltica başvuruları için herhangi bir avukat tutma zorunluluğu veya avukatla çalışma mecburiyeti yoktur. Ancak sürecin en sağlıklı şekilde ilerlemesi için daha önce bu konularda çalışmalar yaparak gerekli tecrübeyi edinmiş avukatlardan yardım almanız faydalı olacaktır. Avukatın sığınmacılarla alakalı yasal mevzuatı iyi bilmesi, daha önce bu konularda çalışmalar yapmış olması sürecin hızlanmasına ve olumlu sonuçlanmasına katkı sağlayabilecektir.
