Ülkemizde ilgili mevzuat gereği ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 250 milyon Türk Lirasını aşmayan girişimler Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır.
Ülkemizde ilgili mevzuat gereği ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 250 milyon Türk Lirasını aşmayan girişimler Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) olarak tanımlanmaktadır. Haber bülteninde; KOBİ’lerde girişim sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırmasına ilişkin istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumunun patent başvuru ve tescil istatistiklerine yer verilmektedir.
Sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 773 bin girişim KOBİ sınıfına girmektedir
KOBİ’ler 2022 yılında toplam girişim sayısının %99,7’sini oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın %70,6’sını, personel maliyetinin %47,5’ini, cironun %42,5’ini, üretim değerinin %36,3’ünü ve faktör maliyetiyle katma değerin %36,4’ünü oluşturdu.
KOBİ’ler en fazla ticaret sektöründe faaliyet gösterdi
Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre 2022 yılında KOBİ’lerin; %36,1’i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, %15,2’si ulaştırma ve depolama sektöründe, %12,2’si ise imalat sanayi sektöründe faaliyet gösterdi.
KOBİ istihdamı içerisindeki en yüksek oran ticaret sektöründe oldu
2022 yılına ilişkin olarak; toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamının toplam KOBİ istihdamı içerisindeki oranı %27 olurken, personel maliyeti için bu oran %23,4, ciroda %53,4, faktör maliyetiyle katma değerde %25,9 ve üretim değerinde ise %15,4 olarak gerçekleşti.
Orta ölçekli girişimlerde çalışan başına katma değer 2022 yılında 346 bin TL olarak gerçekleşti
KOBİ girişimleri için 2009 yılında çalışan başına ortalama katma değer 15 bin TL iken, 2022 yılında bu değer 155 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2022 yılları için en yüksek çalışan başına katma değer sırasıyla 29 bin TL ve 346 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 19 bin TL ve 179 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 8 bin TL ve 52 bin TL olarak gerçekleşti.
KOBİ’lerde çalışan başına personel maliyeti 2022 yılında 69 bin TL olarak gerçekleşti
2009 yılında KOBİ girişimleri için çalışan başına ortalama personel maliyeti 8 bin TL iken, 2022 yılında bu değer 69 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2022 yılları için en yüksek çalışan başına personel maliyeti sırasıyla 15 bin TL ve 120 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 11 bin TL ve 87 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 4 bin TL ve 36 bin TL olarak gerçekleşti.
İmalat sanayindeki 3 bin 134 KOBİ yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı
İmalat sanayindeki KOBİ’ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, %56,4’ü düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran %44,9 oldu.
KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde; mikro ölçekli girişimlerin %57,5’i düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, %31,8’i orta-düşük teknoloji, %10,1’i orta-yüksek teknoloji ve %0,6’sı yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla %51, %30,6, %17,4 ve %1 iken, orta ölçekli girişimlerde %51, %28,7, %18,8 ve %1,5 oldu.
KOBİ’lerin 2022 yılında doğum oranı %16,2 oldu
2021 yılında doğan KOBİ girişim sayısının, 2021 yılındaki aktif KOBİ girişim sayısına oranı (girişim doğum oranı) %16,1 ve 2021 yılında doğan KOBİ girişimlerindeki istihdamın, 2021 yılındaki aktif KOBİ’lerin toplam istihdamı içerisindeki payı %7,7 iken, 2022 yılında bu oranlar girişim doğum oranında %16,2 ve istihdam payında ise %7,5 olarak gerçekleşmiştir.
KOBİ’lerin 2022 yılında en yüksek doğum oranı %17,3 ile mikro ölçekli girişimler olurken bunu sırasıyla %5,7 ile küçük ölçekli ve %3,9 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir. Yine doğan girişimlerin istihdam içerisindeki oranlarında en yüksek oran %12,8 ile mikro ölçekli girişimler olurken, bunu %3,1 ile küçük ölçekli ve %1,9 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir.
KOBİ’ler toplam ihracatın %31,6’sını gerçekleştirdi
2022 yılına ilişkin toplam ihracatın %31,6’sı, ithalatın ise %15,4’ü KOBİ’ler tarafından gerçekleştirildi.
2022 yılı toplam ihracatta; mikro ölçekli girişimlerin payı %2,4 iken, küçük ölçekli girişimlerin payı %11,9, orta ölçekli girişimlerin payı ise %17,3 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise %68,4 olarak gerçekleşti.
KOBİ’lerin ihracatının %60,4’ü ticaret sektöründe gerçekleşirken, %34,5’i ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.
KOBİ’lerin ithalattaki payı %15,4 oldu
2022 yılı toplam ithalatında; mikro ölçekli girişimlerin payı %0,7, küçük ölçekli girişimlerin payı %5,4, orta ölçekli girişimlerin payı ise %9,3 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise %84,6 olarak gerçekleşti.
KOBİ’lerin ithalatının %62,1’i ticaret sektöründe gerçekleşirken, %28,8’i ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.
KOBİ’lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri 2022 yılında 79 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2022 yılında 53 milyar dolara yükseldi.
KOBİ’lerin toplam ihracatının %49,3’ü Avrupa ülkelerine yapıldı
KOBİ’ler tarafından 2022 yılında yapılan ihracatın %49,3’ü Avrupa ülkelerine, %32,7’si Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ’ler ithalatının %46,5’ini Avrupa ülkelerinden, %44,9’unu Asya ülkelerinden yaptı.
KOBİ’lerin ihracatının %91,7’sini imalat sanayi ürünleri oluşturdu
KOBİ’lerin 2022 yılı ihracatında giyim eşyası sektörünün payı %12,7, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı %10,2 ve gıda ürünlerinin payı %7,9 oldu. KOBİ’lerin 2022 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, %24,3 ile ana metaller, %15,1 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler, %12,3 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar oldu.
KOBİ’ler Ar-Ge harcamalarının %28,8’ini gerçekleştirdi
Mali ve mali olmayan şirketlerin 2022 yılına ilişkin toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 34 milyar 722 milyon TL’sini KOBİ’ler gerçekleştirmiştir. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının %28,8’ini oluşturmaktadır. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 169 bin 236 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin %44,9’u KOBİ’lerde istihdam edilmiştir.
KOBİ’lerin 594 patenti tescil edildi
2022 yılında KOBİ’lerin toplam patent başvuru sayısı bin 498 olurken, aynı yıl 594 patent tescil edilmiştir. KOBİ ölçeklerinde ise 555 patent başvurusu ve 269 patent tescili ile orta ölçekli girişimler ilk sırada yer almıştır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
